उष्णतेची लाट

 उष्णतेची लाट

उष्णतेची लाट हा असामान्यपणे उच्च तापमानाचा कालावधी असतो, जो भारताच्या उत्तर-पश्चिम भागांमध्ये उन्हाळ्याच्या हंगामात उद्भवणाऱ्या सामान्य कमाल तापमानापेक्षा जास्त असतो. उष्णतेच्या लाटा सामान्यत: मार्च ते जून दरम्यान उद्भवतात आणि काही क्वचित प्रसंगी जुलैपर्यंत देखील वाढतात. अत्यंत तापमान आणि परिणामी वातावरणीय परिस्थिती या प्रदेशांमध्ये राहणाऱ्या लोकांवर प्रतिकूल परिणाम करते कारण ते शारीरिक ताण निर्माण करतात, ज्यामुळे कधीकधी मृत्यू होतो.

भारतीय हवामानशास्त्र विभागाने (IMD) उष्णतेच्या लहरींसाठी खालील निकष दिले आहेत:

स्टेशनचे कमाल तापमान मैदानी प्रदेशासाठी किमान 40 डिग्री सेल्सिअस आणि डोंगराळ प्रदेशांसाठी किमान 30 डिग्री सेल्सिअसपर्यंत पोहोचेपर्यंत उष्णतेच्या लाटेचा विचार करण्याची गरज नाही.

जेव्हा स्टेशनचे सामान्य कमाल तापमान 40°C पेक्षा कमी किंवा समान असते तेव्हा उष्णतेची लाट सामान्य पासून 5°C ते 6°C असते तीव्र उष्णतेची लाट सामान्य पासून 7°C किंवा अधिक असते

जेव्हा स्टेशनचे सामान्य कमाल तापमान 40°C पेक्षा जास्त असते तेव्हा उष्णतेची लाट सामान्य पासून 4°C ते 5°C असते तीव्र उष्णतेची लाट सामान्य पासून 6°C किंवा अधिक असते

जेव्हा वास्तविक कमाल तापमान सामान्य कमाल तापमानाकडे दुर्लक्ष करून 45°C किंवा त्याहून अधिक राहते तेव्हा उष्णतेच्या लाटा घोषित केल्या पाहिजेत. उच्च दैनंदिन पीक तापमान आणि जास्त काळ, अधिक तीव्र उष्णतेच्या लाटा हवामान बदलामुळे जागतिक स्तरावर वारंवार होत आहेत. भारतालाही उष्णतेच्या लहरींच्या वाढत्या घटनांमुळे वातावरणातील बदलाचा प्रभाव जाणवत आहे, ज्या प्रत्येक उत्तीर्ण वर्षासह निसर्गात अधिक तीव्र असतात आणि मानवी आरोग्यावर विध्वंसक परिणाम करतात ज्यामुळे उष्णतेच्या लाटांच्या मृत्यूची संख्या वाढते.

उच्च दैनंदिन पीक तापमान आणि जास्त काळ, अधिक तीव्र उष्णतेच्या लाटा हवामान बदलामुळे जागतिक स्तरावर वारंवार होत आहेत. भारतालाही उष्णतेच्या लहरींच्या वाढत्या घटनांमुळे वातावरणातील बदलाचा प्रभाव जाणवत आहे, ज्या प्रत्येक उत्तीर्ण वर्षासह निसर्गात अधिक तीव्र असतात आणि मानवी आरोग्यावर विध्वंसक परिणाम करतात ज्यामुळे उष्णतेच्या लाटांच्या मृत्यूची संख्या वाढते.

उष्णतेच्या लाटांचे आरोग्यावर होणारे परिणाम

उष्णतेच्या लहरींच्या आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांमध्ये सामान्यत: निर्जलीकरण, उष्मा पेटके, उष्मा थकवा आणि/किंवा उष्माघात यांचा समावेश होतो. चिन्हे आणि लक्षणे खालीलप्रमाणे आहेत:

उष्णतेचे क्रॅम्प्स: एडर्ना (सूज) आणि सिंकोप (बेहोशी) सामान्यत: 39 डिग्री सेल्सियसपेक्षा कमी म्हणजे 102 डिग्री फॅ.

उष्णता थकवा: थकवा, अशक्तपणा, चक्कर येणे, डोकेदुखी, मळमळ, उलट्या, स्नायू पेटके आणि घाम येणे.

उष्माघात: शरीराचे तापमान 40°C म्हणजेच 104°F किंवा त्याहून अधिक प्रलाभ, दौरे किंवा कोमा. ही संभाव्य प्राणघातक स्थिती आहे

पुनर्प्राप्त करा आणि तयार करा

जर तुम्हाला वाटत असेल की एखाद्याला उष्णतेचा त्रास होत आहे:

व्यक्तीला सावलीखाली थंड ठिकाणी हलवा

पाणी किंवा रीहायड्रेटिंग पेय द्या (जर ती व्यक्ती अजूनही शुद्धीत असेल)

त्या व्यक्तीला फॅन करा

लक्षणे खराब झाल्यास किंवा दीर्घकाळ टिकल्यास किंवा व्यक्ती बेशुद्ध झाल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घ्या

अल्कोहोल, कॅफिन किंवा एरेट देऊ नका